Over
━ Witsen
━ Scheepsbouw
De techniek van de Nederlandse scheepsbouw werd voor het eerst in al zijn facetten beschreven door de Amsterdamse burgemeester, jurist, cartograaf en verzamelaar Nicolaes Witsen (1642-1717) in zijn boek ‘Aeloude en Hedendaegse Scheepsbouw en Bestier’ uit 1671. Het is een dik en moeilijk te doorgronden boek en slechts weinigen hebben het helemaal gelezen.
Witsen gebruikte voor zijn verhaal een voorbeeldschip van gemiddelde grootte, met kenmerken die zowel recht deden aan handels- als aan oorlogsschepen. Daarom is zijn schip de sleutel tot bijna alle scheepstypen van alle grootten die er in zijn tijd hebben gevaren.
In dit programma is de reconstructie te zien van de ‘pinas van 134 voeten’, die Witsen tot in detail heeft beschreven. De gebruiker kan een virtuele tour maken door het schip, alle onderdelen zijn apart te bekijken en voorzien van Witsen’s originele teksten en de specifieke Hollandse bouwwijze wordt interactief getoond. Het programma is dus bedoeld voor professionals en amateurs, voor historici, maritiem archeologen, voor modelbouwers en voor algemeen in scheepsbouw geinteresseerden.
Als gevolg van het overvloedige materiaal is het een zwaar programma geworden, dat per onderdeel tijd neemt om te worden gedownload. Om de steeds terugkerende wachttijd te voorkomen kan de gebruiker echter het hele programma ook in een keer downloaden en op zijn eigen harde schijf opslaan. Dat levert behalve het voordeel van minder wachttijd, ook een grotere gedetailleerdheid op.
Witsens boek is online te lezen via de hiernaast geplaatste link. Omdat het boek vaak in een adem wordt genoemd met dat van de Delfthavense Cornelis van Yk uit 1697 is ook dat online in te zien door te drukken op de betreffende link.
“Waer menigvuldichheit van saken t’voorschijn treedt, daer is nauwleydigheyt en yver vereyscht om de kennisse en welstand van d’gemeynte te bevorderen.”
“Where manyfold matters arise, there is diligence and fervour required to advance the knowledge and well-being of the commonwealth.”
Het Origine van
Witsen Scheepsbouw
Ab Hoving (van 1989 tot 2012 hoofd van de Restauratieafdeling Marinemodellen van het Rijksmuseum, Amsterdam) bouwde in de jaren 80 een model van Witsen’s voorbeeldschip en als gevolg van de lange studie die daar vooraf en tijdens de bouw voor nodig was, resulteerde dat onder meer in unieke kennis van de 17de-eeuwse Hollandse bouwmethode. In 1994 bracht hij de zowel qua tekst als qua beeld ‘vertaalde’ gegevens van Witsen uit in het boek Nicolaes Witsens Scheeps-Bouw-Konst Open Gestelt, uitgegeven door Uitgeverij Van Wijnen in Franeker. In 2012 werd de Engelse vertaling (door Alan Lemmers) onder de titel Nicolaes Witsen and Shipbuilding in the Dutch Golden Age uitgebracht door A&M University Press in College Station, Texas.
