Witsen Scheepsbouw
De origine
van
Witsen Scheepsbouw
Ab Hoving (voormalig hoofdrestaurator scheepsmodellen in het Rijksmuseum) heeft in samenwerking met Rene Hendrickx een digitaal 3D model ontwikkeld van een 17e eeuws pinas schip, gebaseerd op het boek van Nicolaes Witsens. Dit is één van de weinig bewaard gebleven boeken over scheepsbouw in de 17e eeuw. Het model is in 2016 gemaakt door studenten van NHL Hogeschool Leeuwarden. Nadien is het geoptimaliseerd door het het archeologisch presentatiebureau Tijdlab. De pinas tot in het kleinste detail (afzonderlijke klinknagels) gereproduceerd is. Ook is van elk scheepsonderdeel de naam en omschrijving in het Nederlands en Engels beschikbaar, en kan de bouwvolgorde van het schip worden bestudeerd. Lees meer over historische schepen en scheepsbouwkunde in de werken van Ab Hoving.
Ab Hoving (van 1989 tot 2012 hoofd van de Restauratieafdeling Marinemodellen van het Rijksmuseum, Amsterdam) bouwde in de jaren 80 een model van Witsen’s voorbeeldschip en als gevolg van de lange studie die daar vooraf en tijdens de bouw voor nodig was, resulteerde dat onder meer in unieke kennis van de 17de-eeuwse Hollandse bouwmethode. In 1994 bracht hij de zowel qua tekst als qua beeld ‘vertaalde’ gegevens van Witsen uit in het boek Nicolaes Witsens Scheeps-Bouw-Konst Open Gestelt, uitgegeven door Uitgeverij Van Wijnen in Franeker. In 2012 werd de Engelse vertaling (door Alan Lemmers) onder de titel Nicolaes Witsen and Shipbuilding in the Dutch Golden Age uitgebracht door A&M University Press in College Station, Texas.
In 2006 ontstond het idee om de pinas virtueel te maken, wat pas in 2016 lukte, dank zij de onmisbare hulp van Rene Hendrickx en het gratis te downloaden scheepsbouwprogramma Delftship (https://www.delftship.net/downloads/) gecreëerd door Martijn van Engeland. In een unieke samenwerking werd ieder onderdeel van het schip in de loop van drie en een half jaar door Rene virtueel vormgegeven op basis van Witsens teksten en maten.
Na aanvankelijke pogingen van leerlingen van de NHL Hogeschool te Leeuwarden in opdracht van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is het archeologisch presentatiebureau Tijdlab erin geslaagd een voor het publiek bruikbare digitale versie van de pinas te maken.
Maritiem erfgoed is al het erfgoed dat een relatie heeft met water. Zowel onder water als op het land. Dit erfgoed bestaat niet alleen uit scheepswrakken, maar ook uit havens, kades, bruggen, waterwegen en zelfs pakhuizen. Daarnaast worden complete verdronken landschappen met prehistorische resten of bijvoorbeeld middeleeuwse nederzettingen onder water aangetroffen. Deze vondsten zijn vaak uiterst goed geconserveerd.
Het beleid in Nederland op het gebied van waterbodemarcheologie is hetzelfde als dat voor archeologie op het land. Gemeenten hebben een belangrijke rol door in bestemmingsplannen rekening te houden met archeologie in de waterbodem.
Rol van de RCE
Het Rijk heeft als eigenaar en beheerder van veel grote wateren en als initiator van belangrijke projecten voor de rivieren en op zee een belangrijke rol in de zorg voor maritiem erfgoed. De rol van de Rijksdienst is onder andere het verlenen van vergunningen, adviseren aan andere overheden en ontwikkelen van kennisproducten. Ook internationaal zet de Rijksdienst zich in voor een verantwoord beheer van Nederlands maritiem erfgoed op wereldwijde schaal.
Het programma Maritiem Erfgoed Nederland zet zich van 2018 tot en met 2021 extra in voor het beheer van het Nederlands cultureel maritiem erfgoed en heeft als speerpunten kennis, onderzoek, beleid, samenwerking en educatie rondom onderwaterarcheologie.
